Nếu thường xuyên theo dõi các giải đấu cờ vua chuyên nghiệp, người xem sẽ bắt gặp nước đi “bắt tốt qua đường”. Mục đích của nước đi này hướng tới việc phòng thủ hoặc tấn công để tạo lợi thế cho giai đoạn về sau của trận đấu.
Trong cờ vua, quân tốt còn được gọi với nhiều tên phổ biến như chốt hoặc binh. Mặc dù chỉ có giá trị một điểm nhưng đôi khi quân tốt có thể tạo nên những đột phá làm đối thủ bất ngờ.
Quân tốt là quân kém sức mạnh nhất trên bàn cờ với khả năng di chuyển hạn chế. Nó đóng vai trò như “người vệ sĩ” đảm bảo cho quân vua luôn an toàn. Trong trường hợp quân tốt di chuyển đến vị trí cuối cùng ở bên kia bàn cờ, người chơi được thực hiện phong cấp.
Lưu ý, chỉ được phong cấp thành các quân như xe, mã, tượng và hậu. Tốt không phong cấp thành quân vua hoặc phong cấp thành chính nó.
Trong nước đi đầu tiên, quân tốt có thể di chuyển lên trước một hoặc hai ô trước mặt. Với những nước đi sau, người chơi không được thực hiện nước đi “hai ô vuông” này nữa. Vì vậy, hãy tính toán cẩn thận và vận dụng hợp lý đánh bại đối thủ.
Quân tốt chỉ được di chuyển về phía trước, khi không bị chắn bởi một quân cờ nào đó. Để bắt tốt qua đường hiệu quả, người chơi cần thực hiện các chiến thuật khai cuộc hợp lý. Hướng tới việc kiểm soát vùng trung tâm cũng như các điểm nóng trên bàn cờ.
Cách để quân tốt bắt tướng địch là nhảy chéo về trước một ô vuông và chiếm lĩnh vị trí của quân địch.
Ngoài ra, người chơi có thể bắt quân tốt của địch khi đảm bảo các điều kiện sau:
Quân tốt trắng nằm ở hàng ngang thứ 5. Và quân tốt đen di chuyển nhảy hai ô trong nước đi đầu tiên.
Lúc này, hai quân tốt đứng ngang hàng với nhau – cùng là vị trí số 5.
Trong lượt tiếp theo, quân tốt trắng được phép bắt và thay thế vị trí của quân tốt đen.
Ở tình huống này, người chơi bên đen sẽ có phần bất lợi hơn. Việc xuất phát chậm và không chiếm được ô vị trí số 5 trước nên dễ bị bên trắng bắt tốt và đánh bại.
Thuật ngữ bắt tốt qua đường hay bắt chốt qua đường được dịch từ tiếng pháp – En passant, có nghĩa là tiện thể, nhân tiện.
Luật bắt tốt đặc biệt này chỉ được tiến hành trong tình huống: Quân tốt đối thủ nằm ở ô xuất phát và thực hiện nước đi hai bước lên vị trí hàng ngang số 5 trên bàn cờ, đứng cạnh bên quân chốt của ta. Khi đó, người chơi được quyền bắt quân tốt địch ngay mà không cần dựa theo quy tắc ăn chéo thông thường.
Cần lưu ý rằng:
Buộc phải thực hiện ngay khi quân tốt của địch thực hiện nước đi hai bước. Khi thời cơ này qua đi, người chơi không được truy cản đối thủ bằng phương pháp này nữa.
Không áp dụng luật bắt tốt qua đường với bất kỳ quân cờ nào khác ngoại trừ quân tốt bắt tốt.
Không phải là nước đi bắt buộc. Vì vậy tùy vào thế trận ván cờ hãy tư duy cẩn thận và đưa ra nước đi thật hợp lý nhé.
Nước đi bắt chốt qua đường thường được kết hợp với các đòn chiến thuật phổ biến khác. Người chơi có thể tạo ra thế trận tấn công mạnh mẽ, khiến đối thủ phải hoang mang, e ngại.
Là phương án sửa chữa khuyết điểm của nước đi tiến hai bước từ ô xuất phát của quân tốt. Bắt tốt qua đường giúp tăng khả năng truy cản của quân địch. Đồng thời, hạn chế việc lách khỏi các quân tốt địch để tấn công hoặc tiến tới phong cấp.
Ngoài ra, nước đi bắt tốt qua đường hiệu quả có ý nghĩa thực tiễn, quan trọng với ván đầu. Nó tác động trực tiếp lên thế trận cũng và kết quả thắng, thua hoặc hòa trận.
Tăng cường khả năng kiểm soát thế trận, khắc chế những pha đột phá từ đối thủ.
Trừng phạt sai lầm hoặc thiếu sót của đối thủ, để giành chiến thắng trong thế cờ hòa.
Tạo cơ hội để đột phá với các chiến thuật hiệu quả.
Mỗi nước ăn quân trong cờ vua được ký hiệu bằng dấu nhân (x {\displaystyle \times}) hoặc dấu hai chấm (:).
Trong trường hợp ăn tốt chỉ cần ký hiệu hai cột trước và sau khi ăn, ví dụ bc hoặc dc. Khi bắt tốt qua đường, phải bổ sung thêm ký hiệu en passant (e.p) đối với tiếng anh hoặc q.đ đối với tiếng Việt.
Ngoài bắt chốt qua đường, bạn có thể sử dụng đòn xuyên thấu để nhanh chóng tấn công và hạ gục đối thủ.
Bài viết trên đã giải thích đầy đủ, chi tiết đến các bạn luật “bắt tốt qua đường” trong cờ vua. Mong với những kiến thức bổ ích mà Cờ Vua Sài Gòn chia sẻ có thể giúp bạn áp dụng hiệu quả trong các ván cờ thực tế. Chúc bạn thành công.